Tez ve Proje Çalışmalarımın Özetleri
“DİYABETES MELLİTUS’DA GÖZLENEN DUYGUSAL VE KENDİNİ DÜZENLEME STRATEJİLERİ İLE BU FAKTÖRLERİN GENEL İYİLİK HALİ VE FİZİKSEL SAĞLIKLA İLİŞKİSİ”
ALAN, Haluk
Yüksek Lisans Tezi
Danışman: Cem Şafak ÇUKUR
Diyabetes Mellitus, toplumda yaygın olarak görülen, fiziksel bozukluklara, yeti yitimi ve ölümlere neden olabilen kronik metabolik bir hastalıktır. Kronikliği ve kan şeker miktarının düzensizliklerine bağlı olarak gelişen yeni bozuklukları ve uyum sorunları nedeniyle, kişileri duygusal, cinsel ve sosyal sorunlar ve genel yaşam kalitesi açısından da olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Bu bağlamda hastalığın fiziksel boyutuna odaklanan çalışmaların yanı sıra; Diyabetin psikiyatrik ve psikolojik boyutlarına odaklanan çalışma sayısında da bir artış gözlenmektedir. Ancak bu çalışmalarda ağırlıklı bir şekilde hastaların demografik yapıları, hastalığın özellikleri ve psikiyatrik rahatsızlıklar ön plana çıkmaktadır. Şimdiki çalışmada, hastalık süresince yaşanan duygusal deneyimler ve tedavinin temel ilkeleri doğrultusunda kendini düzenleme yöntemleri incelenerek daha sistematik ve bütünsel bir yaklaşım hedeflenmiştir.
Çalışmanın katılımcıları Denizli İl Sağlık Müdürlüğü Diyabet Merkezi, Denizli Devlet Hastanesi ve Diyabet Vakfı Denizli şubesine kayıtlı D.M. tanısı almış, tedavisi devam etmekte olan 127 erişkinden oluşmaktadır. DM hastaları içersinde %18’i Tip 1 ve
% 78’i Tip 2 olarak tanı almıştır. DM hastalarının “Fiziksel İyilik Hali”, DM teşhisinde ve hastaların kan şekeri kontrolünü değerlendirmede yaygın olarak kullanılan HbA1c değerleri ve diyabet yaşam kalitesi ölçeği aracılığıyla sağlanmıştır. Katılımcıların duygusal deneyimleri “Derogatis Duyuş Denge Ölçeği (DABS)” ve kendine düzenleme stratejileri ise sağlık sorunları ile baş etme sürecinde hangi tür yöntemlere başvurduklarını ölçmek için geliştirilen “Kendini Düzenleme Ölçeği” aracılığıyla belirlenmiştir.
Duygular ile HbA1c düzeyini incelemek için yapılan korelasyon sonuçları; hem genel olumlu duyuş ile hem de olumlu duyuşun alt boyutlarıyla (mutluluk, hoşnutluk, dinçlik ve şefkat) ile HbA1c arasında negatif yönde ilişkiler gözlenmiştir. Öbür taraftan, HbA1c ile hem genel olumsuz duyuş ve hem de ilgili alt boyutlarıyla (depresyon, kaygı, suçluluk ve saldırganlık) pozitif yönde ilişkilidir. Kendini düzenleme stratejilerinin HbA1c ile duygusal deneyimler arasındaki ilişkileri hangi yönde farklılaştırdığını incelemek için yapılan sıralı regresyon analizleri sonuçları kendilik düzenleme stratejilerini önemli bir faktör olarak ortaya çıkarmıştır. DM hastalarının HbA1c düzeylerinden bağımsız olarak kullandıkları kendini düzenleme stratejilerinin hem olumlu hem de olumsuz duygu deneyimlerini farklılaştırdığını ortaya koymuştur. Özellikle, duygularını paylaşma benlik düzenleme stratejisi yaşanan olumsuz duyguları azaltırken; sorumluluğu kendi üzerine alma olumsuz duygu deneyimini artırdığı gözlenmiştir. Çalışmada çıkan bulgular ilgili literatür ve bu alanda yapılan psikiyatrik çalışmalar bağlamında tartışılmıştır.
Anahtar Sözcükler:Diyabetes Mellitus, Duygular, Kendini Düzenleme, Yaşam Kalitesi, HbA1c.
“SOSYAL FOBİ’DE BDT VE HİPNOTERAPİNİN BİRLİKTE KULLANIMI”
Haluk ALAN
İstanbul Esenyurt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Projesi
Danışman: Doç. Dr. Zümra ÖZYEŞİL
Sosyal Anksiyete Bozukluğu (sosyal fobi) oldukça sık görülen ve kişilerde ciddi yeti kaybına neden olan önemli bir kaygı bozukluğudur. Sosyal fobi, kişinin diğerlerince değerlendirilecekleri birden çok sosyal ortamdan sürekli korku duyma ve bu ortamlarda kaçınma davranışları sergileme; aşağılanacağı, utanacağı ya da gülünç duruma düşecek davranışlarda bulunacağı ile ilgili sürekli kaygı duyma durumu olarak tanımlanabilir.
Sosyal anksiyete bozukluğunun tedavisinde halen en etkin terapi yöntemi olarak bilişsel davranışçı terapiler gösterilmektedir. Bütün bu etkinliğe rağmen bazı hastaların terapiden yeterince fayda görmemesi klinisyenleri yeni arayışlara yöneltmiştir.
Bilişsel davranışçı terapiler ve hipnozla birlikte bilişsel davranışçı terapilerin tedavi etkinliğini karşılaştıran 18 çalışmanın meta analizi, hipnozla desteklenen bilişsel davranışçı terapilerin, sadece bilişsel davranışçı terapiye göre daha fazla klinik kazanım sağladığını göstermiştir. Yine aynı şekilde toplum önünde konuşma kaygısı yaşayanlarla yapılan çalışmada hipnozla birlikte BDT daha iyi sonuç vermiştir.
Bu bulgular, içinde anksiyete bozukluklarının da bulunduğu bir dizi psikolojik sorunda hipnozun tedavi kazanımlarını kolaylaştırdığını göstermektedir.